Już od kilku lat sezon, w którym kleszcze wykazują swoją aktywność rozpoczyna się dość wcześnie. W niektórych rejonach Polski rozpoczyna się już w lutym. Jednakże problem występowania kleszczy i związane z tym zagrożenie chorobami odkleszczowymi zwykle pojawia się w czasie, kiedy wyruszamy na wiosenne wyjazdy weekendowe, czy spacerujemy po parku. Odczuwamy, że pogoda zaczyna być bardziej przychylna, zatem zwykle więcej czasu spędzamy na łonie natury, na działce, w lesie i na łące, narażając się tym samym na spotkanie z jednym z najniebezpieczniejszych pajęczaków na świecie, z  kleszczem.

Zapewne każdy słyszał o boreliozie, czy odkleszczowym zapaleniu mózgu. Są to bardzo poważne choroby, nierzadko związane z koniecznością hospitalizacji i leczenia w warunkach klinicznych. Ryzyko zachorowania po ukłuciu przez zakażonego kleszcza jest bardzo wysokie, dlatego też warto zapoznać się z wytycznymi dotyczącymi ochrony przed kleszczami i chorobami odkleszczowymi, jak i dowiedzieć się, jak postępować w przypadku, kiedy znajdziemy na skórze kleszcza.

Kleszcze to malutkie brązowe pajęczaki, w zależności od stadium rozwoju mogą mieć od 0,5 mm do 1,5 mm. Swoją ofiarę lokalizują dzięki umiejętności wyczuwania dwutlenku węgla zawartego w wydychanym powietrzu. Są wrażliwe również na zapach potu, temperaturę oraz wibracje związane z ruchem. Dzięki temu bez trudu odnajdują ciepłe ciało zwierzęcia lub człowieka, by wszczepić się pod skórę i żywić krwią. Kleszcz, któremu udało się znaleźć żywiciela, znacznie powiększa swój rozmiar. Zazwyczaj właśnie dopiero wtedy go zauważamy. Niestety kleszcz jest nosicielem kilkuset rodzajów drobnoustrojów wywołujących ciężkie choroby, dlatego moment wkucia się pajęczaka wiąże się z możliwością bezpośredniego zakażenia żywiciela. Wśród najczęściej występujących chorób wywołanych przez kleszcza u ludzi wymienia się:

• boreliozę powodowaną przez krętki Borrelia burgdorferi.,
• odkleszczowe zapalenie mózgu (KZM)  wywołane przez wirus Flaviviridae,
• anaplazmozę granulocytarną (HGA) powodowaną przez bakterie Anaplasma phagocytophilum.

U zwierząt drobnoustroje przenoszone przez kleszcze wywołują babeszjozę, hepatozoonozę, porażenie pokleszczowe i erlichiozę.

Choroby odkleszczowe u człowieka mogą wykazywać objawy już w 7 do 14 dni po ukłuciu. Do najczęstszych symptomów charakterystycznych dla większości tych schorzeń można zaliczyć:

• objawy skórne: wysypka, rumień,
• gorączka,
• bóle głowy,
• bóle w mięśniach i stawach,
• zaburzenia neurologiczne,
• zaburzenia kardiologiczne,
• zaburzenia endokrynologiczne,
• nudności lub/i ból brzucha,
• kaszel,
• zmęczenie, złe samopoczucie.

W przypadku nie podjęcia szybkiej interwencji lekarskiej i nie przeprowadzenia odpowiedniej profilaktyki i leczenia, dochodzi do bardzo groźnych powikłań, w następstwie których trwale zostaje upośledzona funkcjonalność głównych narządów np. serca lub nerek lub nerwów i mięśni, jak w przypadku powikłań KZM.

Jak uchronić się przed kleszczami i chorobami odkleszczowymi?

Istnieje szereg zasad dotyczących bezpieczeństwa i prewencji przed kleszczami. Ważne jest, aby wybierając się na spacer na łono natury przestrzegać kilku ważnych zasad, które pomogą nam uchronić się przed ukłuciem kleszcza. Chcąc bezpiecznie spędzić czas w ogrodzie lub lesie należy:

• Nałożyć ubranie z długimi rękawami i nogawkami, nakrycie głowy oraz zakryte buty. Odzież w jasnym kolorze ułatwi nam znalezienie pajęczaka, który zazwyczaj porusza się po naszej odzieży w celu znalezienia kawałka odkrytego ciała.
• Unikajmy przedzierania się przez krzaki, gęste zarośla lub trawy. Kleszcze bytują na roślinach do ok 1,5 metra. Nie siadajmy bezpośrednio na trawie.
• Aplikujmy na całe ubranie środki odstraszające kleszcze.
• Po spacerze zdejmijmy ubranie i obejrzyjmy dokładnie ciało. Kleszcze lubią wkuwać się szczególnie: za uszami, na szyi, w pachwinach, pod kolanami, w skórę głowy, pępek i podbrzusze.

Jeśli zauważymy kleszcze w ciele należy niezwłocznie go usunąć pęsetą lub specjalną pompką do usuwania kleszczy. Po wyjęciu całego kleszcza należy miejsce zdezynfekować i umyć ręce. Nie należy absolutnie smarować kleszcza żadnymi specyfikami, gdyż może spowodować to zakażenie i wbicie się kleszcza głębiej pod skórę. Można natomiast skontaktować się ze swoją poradnią POZ, w której gabinet zabiegowy wyposażony jest w odpowiedni sprzęt do usuwania kleszcza. Po usunięciu kleszcza powinniśmy obserwować zachowanie naszego ciała, nawet do około 60 dni po ukłuciu. W przypadku pojawienia się jakichkolwiek niepokojących objawów należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem pierwszego kontaktu.

Szczepienia przeciw odkleszczowemu zakażeniu mózgu (KZM)

Obecnie istnieje skuteczna szczepionka przeciw odkleszczowemu zakażeniu mózgu (KZM). Składa się z trzech dawek po których skuteczność ochrony wynosi 96-100 %. Szczepienie powinny rozważyć te osoby, które dużo czasu spędzają na terenach zalesionych,  np. myśliwi, wojskowi, lub osoby, które rekreacyjnie spędzają czas na łonie natury w miejscach występowania kleszczy. W Polsce obecnie jest to teren północno-wschodniej części kraju, wschodnich województw i i całego południowego terenu.

W Centrum Medycznym Multimedic funkcjonuje Punkt szczepień, w którym moga Państwo zaszczepić się między innymi przeciw KZM. Zapraszamy.