Jedną z podstawowych funkcji zatok przynosowych jest ogrzewanie, nawilżanie i oczyszczanie powietrza pobieranego z otoczenia do płuc. Zatoki, czyli puste przestrzenie w dolnej części czaszki, wypełnione jedynie powietrzem i wyściełane delikatną błoną śluzową, pełnią również funkcję ochronną, minimalizując ryzyko uszkodzenia mózgu w przypadku urazu mechanicznego czy szoku termicznego – to swego rodzaju poduszka powietrzna chroniąca delikatne struktury twarzoczaszki.
Zatoki połączone są z nosem niewielkimi kanalikami i gdy dochodzi do jakiegoś rodzaju infekcji, która zaburza naturalny proces oczyszczania zatok z gromadzącego się w ich wnętrzu śluzu, w ich obrębie powstaje stan zapalny.
Kiedy mamy do czynienia z przeziębieniem, a kiedy z zapaleniem zatok?
Katar to typowy objaw przeziębienia. Podczas infekcji górnych dróg oddechowych organizm produkuje większe ilości śluzu, co objawia się właśnie w formie kataru. Zwykle w pierwszym okresie przeziębienia katar jest bardziej wodnisty, wówczas mówi się o efekcie tzw. cieknącego nosa. Po kilku dniach katar zmienia konsystencję na bardziej zwartą, co zwykle prowadzi do efektu zatkania nosa. Jeśli nie dojdzie do żadnych powikłań, katar powinien ustąpić wraz z końcem przeziębienia, co zwykle trwa nie dłużej niż tydzień. Warto podkreślić, że nawet wyjątkowo gęsty katar nie oznacza zapalenia zatok, chyba że trwa dłużej niż siedem dni. Gdy katar nie ustępuje, pojawia się nieznaczna gorączka i dolegliwości bólowe – narastający ból głowy podczas skłonów, zwykle mamy do czynienia z zapaleniem zatok. Zapaleniu zatok towarzyszy produkcja dużych ilości śluzu, który nie mogąc wydostać się przez zatkane przewody nosowe, spływa po ścianie gardła. Efektem jest męczące chrząkanie i niekiedy, nieprzyjemny zapach z ust.
Jak i dlaczego dochodzi do zapalenia zatok?
Najczęstszą przyczyną zapalenia zatok są wirusy i bakterie, które rozmnażają się na powierzchni błon śluzowych podczas przeziębienia lub grypy. W niektórych przypadkach zapalenie zatok mogą wywołać również grzyby – schorzenie rzadsze, trudniejsze w leczeniu. Gdy zaniedbamy leczenie przeziębienia, nagromadzone w górnych drogach oddechowych wirusy i bakterie mogą zamknąć zatoki, co zwykle wywołuje bolesny stan zapalny. Na zapalenie zatok narażone są nie tylko te osoby, które lekceważą typowe objawy przeziębienia lub grypy, ale także osoby ze skrzywioną przegrodą nosową, zwężeniem ujścia zatok lub inną zmianą anatomiczną w obrębie górnych dróg oddechowych, która utrudnia odprowadzanie śluzu z wnętrza zatok przynosowych. Takie zmiany mogą mieć charakter wrodzony lub nabyty. Na zapalenie zatok w większym stopniu narażeni są również alergicy oraz osoby z polipami, które utrudniają odprowadzanie śluzu z kanałów nosowych. W przypadku zmian anatomicznych i polipów zwykle możliwe jest wdrożenie leczenia poprawiającego drożność kanałów nosowych. W przypadku alergii zalecane jest stosowanie odpowiednich środków farmakologicznych, które ograniczą obrzęk i poprawią drożność nosa.
Jak leczy się zapalenie zatok?
Gdy dojdzie do zapalenia zatok przynosowych, wskazane jest leczenie u laryngologa. Wizyta u lekarza specjalisty zalecana jest zwłaszcza u tych osób, u których doszło do kolejnego zapalenia zatok lub tych, które nie mogą wyjść z przedłużającej się infekcji, pomimo stosowania środków farmakologicznych zapisanych przez internistę.
W skutecznym leczeniu zapalenia zatok niezbędne jest właściwe zdiagnozowanie przyczyn stanu zapalnego. Najczęstszą przyczyną stanu zapalnego w obrębie zatok przynosowych są bakterie, w związku z czym najskuteczniejszą formą leczenia jest antybiotykoterapia. Gdy pacjent zgłasza się z kolejnym stanem zapalnym, lekarz laryngolog powinien wykonać dokładne badanie przewodu nosowego w celu identyfikacji ewentualnych zmian, które mogą wywoływać niedrożność. W przypadku wykrycia takich zmian najczęściej zalecane jest wykonanie zabiegu, który ma na celu przywrócenie prawidłowego stanu – pełnej drożności kanałów nosowych, co zwykle eliminuje problem nawracających stanów zapalnych zatok. Gdy laryngolog nie wykryje zmian, prawdopodobnie zleci badania pod kątem alergii. W przypadku wykrycia alergii wdrożenie odpowiedniego leczenia farmakologicznego również powinno pomóc w uniknięciu kolejnych stanów zapalnych zatok.
Warto pamiętać, że zaniedbanie leczenia zapalenia zatok może mieć niezwykle poważne konsekwencje. Infekcja może przenieść się na oczodoły, w ostateczności może również dojść do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Dlatego przy przedłużającym się katarze i towarzyszącym mu silnym bólu głowy, bezwzględnie należy zgłosić się do specjalisty, który wdroży odpowiednie leczenie. Zapraszamy do Centrum Medycznego Multimedic.
