Kleszczowe zapalenie mózgu to niebezpieczna choroba wirusowa skutkującą szeregiem groźnych powikłań, w skrajnych przypadkach prowadzącą do zgonu. W związku z tym, że do zakażenia wirusem najczęściej dochodzi poprzez ugryzienie kleszcza, osoby spędzające dużą ilość czasu w terenie powinny rozważyć możliwość zaszczepienia się przeciw KZM. To profilaktyczne działanie, które zmniejsza ryzyko choroby i związanych z nią niebezpiecznych powikłań neurologicznych.
Co to jest kleszczowe zapalenie mózgu?
To choroba wirusowa, która może powodować szereg groźnych dla zdrowia, a niekiedy dla życia powikłań neurologicznych. W pierwszej fazie zakażenia ma ona najczęściej przebieg łagodny, bezobjawowy lub skąpoobjawowy (objawy grypopodobne). U części osób po około 7-14 dniach rozwija się stan zapalny układu nerwowego. W drugiej fazie choroby może dojść do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, ogólnego zapalenia mózgu lub rdzenia kręgowego. To poważne schorzenia, które w przypadku kilkudziesięciu procent chorych skutkują niebezpiecznymi powikłaniami. Niestety około 1 na 100 osób, u których doszło do stanu zapalnego układu nerwowego po zakażeniu KZM umiera.
KZM to wirus przenoszony przez kleszcze, które są podstawowym źródłem zakażeń. Niekiedy wystarczy jedno ugryzienie zakażonego kleszcza, by doszło do infekcji. Przyczyną zakażenia może być również picie surowego (niepasteryzowanego) mleka koziego lub krowiego od zwierząt będących nosicielami wirusa KZM. W sporadycznych przypadkach wirusem można zarazić się również podczas transfuzji krwi lub przeszczepu organu – gdy dawcą była osoba zakażona w fazie wiremii.
W naszym kraju notuje się 150-250 zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu rocznie. Najwięcej przypadków diagnozuje się w północno-wschodnich regionach Polski, w okresie wiosenno-letnim (najczęściej) i jesiennym (rzadziej). Niestety nie ma stuprocentowej ochrony przed kleszczami. Nie można również stwierdzić, czy konkretny kleszcz jest nosicielem wirusa, czy też nie. Zatem jedynym pewnym sposobem na zabezpieczenie się przed chorobą i jej neurologicznymi powikłaniami jest szczepienie. Szczepionka na KZM podawana jest w trzech dawkach. Następnie co 3-5 lat należy przyjmować dawkę uzupełniającą, odnawiającą odporność.
Szczepionki – skuteczny sposób na uniknięcie zakażenia
Współcześnie stosuje się inaktywowane szczepionki o skuteczności działania sięgającej około 95%. Szczepienie pierwotne wykonywane jest w trzech dawkach. Następnie co kilka lat (3-5 lat) zaleca się przeprowadzenie szczepienia uzupełniającego w jednej dawce. Zaszczepienie się w okresie zimowym zapewnia ochronę przed wirusem już od początku wiosny, czyli momentu rozpoczęcia aktywności kleszczy, który trwa do jesieni (października-listopada). W naszym kraju szczepienia przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu zalecane są do wykonania określonym grupom zawodowym, przede wszystkim leśnikom, a także osobom stale mieszkającym lub przebywającym na terenach endemicznych wykrywania KZM w Polsce.
Podobnie jak w przypadku innych szczepionek przeciwwskazaniem do szczepienia przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu jest aktywna infekcja z gorączką, uczulenie na substancje znajdujące się w składzie szczepionki, a także reakcja anafilaktyczna po pierwszym szczepieniu. Typowymi powikłaniami, jakie mogą pojawić się bezpośrednio po szczepieniu, jest zaczerwienie i lekki obrzęk w miejscu ukłucia oraz objawy ogólnoustrojowe typu gorączka, osłabienie lub inne objawy grypopodobne, które powinny ustąpić maksymalnie po kilku dniach od momentu zaszczepienia.
