Szkielet dorosłego człowieka składa się z około 206 kości i choć kojarzą się nam one z czymś wyjątkowo twardym, to jednak w wyniku urazów, a także jako konsekwencja różnego rodzaju chorób, mogą się łamać. Jednym z często występujących schorzeń wpływających na twardość kości jest osteoporoza. Efektem choroby jest większa podatność na złamania dużych kości i to już przy niewielkich urazach. Częstym złamaniem występującym przy zaawansowanej osteoporozie jest złamanie bliższego końca kości udowej.

Co to jest osteoporoza i kogo może dotyczyć?

To schorzenie metaboliczne w sposób bezpośredni związane z układem kostnym, powodujące zmiany w strukturze kości, a w konsekwencji obniżenie ogólnej masy kostnej. W przebiegu choroby zmniejsza się nie tylko gęstość kości, ale także dochodzi do poważnych zaburzeń w spójności budujących kości tkanek, przez co stają się one słabsze, mniej wytrzymałe i bardziej podatne na złamania. Warto pamiętać, że proces demineralizacji kości nie jest jedyną konsekwencją choroby, a zatem potwierdzenie osteomalacji, czyli zmniejszonej mineralizacji kości, nie jest jednoznaczne z osteoporozą – najczęściej jest to konsekwencja dużego niedoboru witaminy D w organizmie.

Dla wielu osób osteoporoza jest chorobą typowo kobiecą, bo rzeczywiście w większości przypadków dotyczy ona kobiet po menopauzie. Na osteoporozę mogą jednak cierpieć również mężczyźni oraz kobiety w młodym wieku. Choroba może być m.in. efektem długotrwałej terapii sterydami przyjmowanymi w formie tabletek (badania nie potwierdzają negatywnego wpływu na kości steroidów przyjmowanych wziewnie), zupełnym brakiem aktywności wywołanym długotrwałą chorobą lub konsekwencją poważnego niedożywienia. Osteoporoza może pojawić się również naturalnie, wraz z wiekiem. Wiele osób w podeszłym wieku, zarówno kobiet, jak i mężczyzn, może borykać się z przykrymi konsekwencjami tego schorzenia – niskoenergetycznymi złamaniami kości.

Za niskoenergetyczne złamania kości inaczej nazywane złamaniami osteoporotycznymi uznaje się wszelkie złamania wynikające ze zmian w strukturze i gęstości kości. Do takich urazów nigdy by nie doszło, gdyby dana osoba nie cierpiała na osteoporozę. Najczęściej są to złamania dużych kości spowodowane drobnym urazem, na przykład zwykłym potknięciem i związanym z nim upadkiem z małej wysokości.

Osteoporoza u kobiet

Naturalny spadek gęstości kości pojawia się wraz z wiekiem. Szczyt osiągamy zwykle w wieku 30-35 lat, by w kolejnych latach struktura naszych kości ulegała stopniowemu osłabieniu i rozrzedzeniu. W przypadku kobiet dochodzi dodatkowo do wyraźnego przyspieszenia tego procesu tuż przed zakończeniem okresu miesiączkowania. Kilka lat po ostatniej miesiączce szybkość, z jaką tracona jest masa kostna, ponownie wyhamowuje, ale powstałe uszkodzenia są już bardzo poważne. Dlatego na problemy związane z osteoporozą w szczególności narażone są właśnie panie po menopauzie.

Poza tym warto zauważyć, że wraz z wiekiem następuje obniżenie ogólnej sprawności i koordynacji ruchowej, przez co w większym stopniu stajemy się narażeni na przypadkowe upadki, a to w połączeniu z osłabionymi kośćmi zwiększa prawdopodobieństwo złamań. Wśród osób młodych praktycznie nie odnotowuje się złamań szyjki kości udowej, co w przypadku kobiet po 65 roku życia jest dość częstą i niestety nawracającą kontuzją.

Czynniki zwiększające ryzyko osteoporozy

Poza płcią i wiekiem (na osteoporozę częściej narażone są kobiety i osoby w podeszłym wieku) czynnikami wpływającymi na zwiększenie ryzyka osteoporozy są:

• niedobory witaminy D, które przyczyniają się m.in. do gorszego wchłaniania wapnia;
• niedożywienie, zwłaszcza niedobór wapnia i fosforu;
• nadużywanie alkoholu i palenie tytoniu;
• mała aktywność fizyczna połączona z nadwagą;
• długotrwałe unieruchomienie;
• choroby wymagające regularnego, długotrwałego przyjmowania niektórych leków, na przykład sterydów (doustnie, ale nie wziewnie), leków przeciwpadaczkowych czy antagonistów witaminy K;
• nadczynność tarczycy;
• niektóre choroby autoimmunologiczne;
• historia osteoporozy w rodzinie (córki matek, u których doszło do złamań niskoenergetycznych, mają na ogół niższą gęstość gości niż ich rówieśniczki);
• chemioterapia;
• przewlekła niewydolność nerek i wiele innych.

Zwiększoną skłonność do osteoporozy notuje się również u przedstawicieli rasy białej i żółtej.

Zdrowe kości do starości - program profilaktyki i leczenia osteoporozy