Zapalenie tarczycy Hashimoto to jeden z najczęściej występujących stanów zapalnych tego gruczołu. Zwykle objawia się poprzez nadmierne wypadanie włosów, suchość skóry, podniesiony poziom cholesterolu, problemy z pamięcią i koncentracją, bóle mięśniowe, odczuwalne zmęczenie, a w przypadku kobiet, także poprzez obfite miesiączki. W jaki sposób diagnozuje się to schorzenie, jakie są jego przyczyny i typowy przebieg, w końcu jak się je leczy?
Choroba Hashimoto – co to takiego?
To przewlekłe limfocytowe zapalenie gruczołu tarczowego inaczej określane jako wole limfocytarne, przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy, czy właśnie jako choroba Hashimoto, ewentualnie zapalenie tarczycy Hashimoto. Jako pierwszy chorobę zdiagnozował i opisał w 1912 roku japoński chirurg Hakaru Hashimoto i to właśnie od jego nazwiska pochodzi jej nazwa. Hashimoto to choroba autoimmunologiczna (organizm atakuje i niszczy swoje własne komórki), w której przebiegu dochodzi do nadprodukcji przeciwciał anty-TPO-Ab. Przeciwciała skierowane są na enzym ludzkiej peroksydazy tarczycowej TPO, co prowadzi do zaburzenia działania gruczołu, zmniejszonej produkcji hormonów i stopniowego rozwoju niedoczynności tarczycy.
Choroba Hashimoto często współwystępuje z innymi chorobami autoimmunologicznymi, na przykład z toczniem rumieniowatym, reumatoidalnym zapaleniem stawów, stwardnieniem rozsianym, chorą Crohna czy Adisona, a także z cukrzycą typu 1. Gdy choroba Hashimoto współwystępuje z chorobą Adisona, mamy do czynienia z zespołem Schmidta (jednoczesne występowanie autoimmunologicznej choroby tarczycy i pierwotnej niedoczynności kory nadnerczy). Gdy dodatkowo pacjent choruje na cukrzycę typu 1, wtedy mamy do czynienia z zespołem Carpentera. W obu przypadkach są to autoimmunologiczne zespoły niedoczynności wielogruczołowej typu 2, określane jako APS-2.
Jak wygląda diagnostyka?
Pacjenci diagnozowani są zwykle na późnym etapie choroby, gdy pojawia się niedoczynność tarczycy i związane z nią, utrudniające normalne funkcjonowanie objawy. Typowymi, zwykle początkowo lekceważonymi przez pacjentów objawami jest uczucie ciągłego zmęczenia i senność, kłopoty z pamięcią i koncentracją, pogorszenie nastroju, uczucie zimna, wypadanie włosów, suchość skóry, bóle mięśni i stawów, chrypka, przybieranie na wadze, a w przypadku kobiet bardziej obfite miesiączki. W badaniach laboratoryjnych objawem choroby Hashimoto może być podwyższony poziom cholesterolu występujący pomimo stosowania diety.
Gdy zaburzenia hormonalne ulegają nasileniu, objawy towarzyszące chorobie Hashimoto i niedoczynności tarczycy automatycznie stają się bardziej odczuwalne, co skłania większość pacjentów do skonsultowania się z lekarzem. Podstawowe badanie w kierunku choroby Hashimoto obejmuje wywiad lekarski, badanie palpacyjne gruczołu tarczycy (gruczoł może być powiększony, ale nie daje objawów bólowych) oraz szereg badań laboratoryjnych.
Podstawowym badaniem laboratoryjnym służącym diagnostyce choroby Hashimoto jest badanie krwi na poziom przeciwciał przeciwtarczycowych anty-TPO oraz przeciwciał anty-TG. Dodatkowo bada się również poziom hormonów tarczycy – T3 i fT3 (trijodotyroniny) oraz T4 i fT4 (tyroksyny). Nieprawidłowe wyniki badań sugerują występowanie choroby i dla jej potwierdzenia lekarz prowadzący może zlecić wykonanie dodatkowych badań. Takimi badaniami jest prześwietlenie USG tarczycy, ewentualnie biopsja cienkoigłowa zalecana do przeprowadzenia jedynie wówczas, gdy w badaniu obrazowym (USG) wykazano obecność guzków. Pobrane podczas biopsji próbki poddaje się badaniu histopatologicznemu.
Przebieg choroby i leczenie
Choroba Hashimoto to schorzenie przewlekłe, na które nie ma skutecznego lekarstwa. W związku z tym możliwą terapią jest jedynie leczenie objawowe, a zatem niwelowanie skutków choroby. Leczenie farmakologiczne wdrażane jest dopiero wówczas, gdy zwiększonemu poziomowi przeciwciał anty-TPO i anty-TG towarzyszy niedoczynność tarczycy, czyli obniżenie poziomu hormonów. Gdy w badaniu krwi stwierdza się jedynie wyższy poziom przeciwciał, wówczas należy jedynie systematycznie się badać.
Podstawowym lekiem stosowanym w leczeniu choroby Hashimoto jest lewotyroksyna – syntetyczna, stabilna forma naturalnej tyroksyny, czyli hormonu produkowanego przez tarczycę. Substancja ma właściwości zbliżone do naturalnego hormonu, w związku z czym może być stosowana jako jego substytut. Leki z lewotyroksyną podawane są zarówno w chorobie Hashimoto, gdy towarzyszy jej niedoczynność tarczycy, jak i przy nowotworach tego gruczołu.
Przy stosowaniu prawidłowego leczenia, a także po wdrożeniu przez pacjenta korzystnej dla niego diety, choroba Hashimoto zwykle przebiega stosunkowo łagodnie, a jej objawy nie są szczególnie uciążliwe i nie komplikują codziennego życia chorej osoby. W takich sytuacjach przewlekły stan zapalny tarczycy rzadko kiedy przekształca się w pierwotnego chłoniaka złośliwego tarczycy czy raka brodawkowatego tarczycy. Dlatego po zdiagnozowaniu choroby należy się regularnie badać, w razie potrzeby stosować odpowiednie leczenie i dietę.
Dieta w chorobie Hashimoto to skuteczna forma wsparcia leczenia farmakologicznego. Jeśli chorobie nie współtowarzyszy alergia pokarmowa, dieta nie jest szczególnie restrykcyjna. Zaleca się jedynie spożywanie 4-5 posiłków dziennie w regularnych odstępach czasu, ograniczenie podaży tłuszczów zwierzęcych, które można zastępować tłuszczami roślinnymi, unikanie cukrów prostych i używek, a także wprowadzenie do jadłospisu dużej ilości warzyw i owoców, oczywiście najlepiej świeżych.
Zapraszamy do poradni endokrynologicznej w Centrum Medycznym Multimedic.
