Cytologia to jedno z podstawowych badań ginekologicznych przeprowadzanych w celu wykrycia ewentualnych nieprawidłowości w rozwoju komórek tarczy i kanału szyjki macicy. Badanie umożliwia zdiagnozowanie wczesnych zmian, nowotworu szyjki macicy, w momencie, gdy jest on całkowicie wyleczalny. Samo badanie jest bezbolesne i bezpieczne. Zalecanym terminem jego przeprowadzenia jest pierwsza wizyta ginekologiczna w związku z ciążą, czyli mniej więcej około 10 tygodnia ciąży.
Przygotowanie do badania
Do cytologii należy przygotować się podobnie jak do każdego innego badania ginekologicznego, czyli przede wszystkim zadbać o higienę intymną i wygodny strój. Poza tym na 48 godzin przed badaniem zaleca się wstrzemięźliwość seksualną, rezygnację ze stosowania różnego rodzaju pessarów i globulek dopochwowych. Nie należy wykonywać również irygacji pochwy.
Jak wykonuje się cytologię?
Celem badania jest pobranie komórek z tarczy i kanału szyjki macicy dla oceny ich stanu – stwierdzenia ewentualnych nieprawidłowości w ich budowie. Podczas badania kobieta siedzi w fotelu, w pozycji ginekologicznej, z nogami uniesionymi w górę, a lekarz ginekolog, po umieszczeniu wziernika w pochwie, pobiera materiał do badania przy pomocy specjalnej, niewielkiej szczoteczki. Następnie ze szczoteczki wykonuje się wymaz na szkiełku lub szczoteczkę umieszcza się w specjalnym opakowaniu z płynnym podłożem. Cytologia płynna uznawana jest za dokładniejszą niż cytologia konwencjonalna i dziś wiele badań wykonuje się właśnie tą metodą. Następnie próbka tafia to patomorfologa, który ogląda pobrane komórki pod mikroskopem i dokonuje oceny ich budowy.
Rodzaje cytologii
Uzyskanie miarodajnego wyniku badania zależy nie tylko od zastosowanej metody diagnostycznej, ale także od sposobu poprania próbki. Komórki do badania powinny być pobrane przy pomocy specjalnej szczoteczki. Jeśli ginekolog używa zwykłego wacika lub patyczka, wynik badania będzie mniej wiarygodny. Niższą wiarygodność mają również badania wykonywane metodą klasyczną, w której przygotowuje się wymaz na szkiełku – to metoda refundowana przez NFZ. Czułość tej metody jest mocno ograniczona, w związku z czym istnieje ryzyko uzyskania wyniku fałszywie negatywnego. Znacznie większą czułość mają badania wykonywane tzw. metodą płynną. Wiarygodność takiego badania jest większa, a tym samym ryzyko uzyskania wyniku fałszywie negatywnego jest mniejsze. Niestety badanie tą metodą jest płatne.
Dlaczego wykonuje się cytologię?
Nowotwór szyjki macicy to cichy zabójca, który przez bardzo długi czas potrafi nie dawać żadnych objawów. Przez to często wykrywany jest w późnym stadium, którego leczenie jest trudne i bardzo często nieskuteczne. Badanie cytologiczne daje możliwość wykrycia raka w każdym stadium, również na bardzo wczesnym etapie choroby, gdy nie ma jeszcze żadnych objawów, co daje możliwość wdrożenia stosunkowo łatwego i zwykle kończącego się pełnym sukcesem leczenia.
Wcześnie wykryte zmiany, gdy wciąż są niewielkie, można usunąć ambulatoryjnie, na przykład z wykorzystaniem techniki laserowej. W zaawansowanych stadiach choroby konieczne może być wdrożenie leczenia operacyjnego, a także chemioterapii i radioterapii. Niestety takie leczenie nie zawsze kończy się powodzeniem. Dlatego tak ważne jest regularne badanie, a w przypadku młodych kobiet, szczepienie przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego HPV, który odpowiada za zdecydowaną większość (99,7%) nowotworów szyjki macicy. Tylko cytologia, która jest badaniem stosunkowo prostym w realizacji, bezbolesnym i bezpiecznym dla kobiety, daje możliwość wczesnego wykrycia ewentualnych zmian i wdrożenia skutecznego leczenia.
Kiedy badać się w ciąży?
Według statystyk średnio u 1 na 1000 kobiet będących w ciąży diagnozuje się chorobę nowotworową. Niestety ciążą nie zapewnia immunitetu przed chorobami, w związku z czym również w tym etapie życia należy zachować czujność i poddawać się zalecanym badaniom lekarskim. Jednym z takich badań jest właśnie cytologia. Zwykle badanie przeprowadzane jest podczas pierwszej wizyty ginekologicznej związanej z ciążą, czyli około 10 tygodnia ciąży. Oczywiście może być przeprowadzone później, w zależności od tego, kiedy kobieta po raz pierwszy zgłosi się do ginekologa. Ważne jednak, by je przeprowadzić i to nawet wówczas, gdy takiemu badaniu kobieta poddawała się kilka tygodni przed zajściem w ciążę.
Co ważne, cytologia w ciąży jest badaniem całkowicie bezpiecznym, zalecanym do wykonania przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczno-Położnicze i w pełni refundowanym przez NFZ. Niestety refundowane jest jedynie badanie wykonane metodą klasyczną. Za cytologię płynną, charakteryzującą się większą dokładnością, trzeba zapłacić. Bezpłatne badanie cytologiczne przysługuje również kobietom w wieku 25-59 lat, które nie są w ciąży. Można wykonać je za darmo, raz na trzy lata.
